خلاصه پرسش در مورد شک درباره‌ خدا
«هرکه بر فطرت توحید به دنیا آمده، سپس درباره‌ی خدا شک کند، هرگز به خیر بر نمی‌گردد». تحلیل شما از این روایت چیست؟
پرسش
لطفاً مفهوم این حدیث از اصول کافی که‌ می‌گوید: «هرکس بر فطرت توحید به دنیا آید،درباره‌ی خدا شک کند هرگز به خیر بر نمی‌گردد» را توضیح دهید.
پاسخ اجمالی
«مَنْ شَکَ‏ فِی‏ اللَّهِ بَعْدَ مَوْلِدِهِ عَلَى الْفِطْرَهِ لَمْ یَفِئْ إِلَى خَیْرٍ أَبَداً».[۱]
«هرکه بر فطرت توحید به دنیا آمده، سپس درباره خدا شک کند، هرگز به خیر بر نمی‌گردد».
این روایت در کتاب کافی از امام صادق(ع) نقل شده و گرچه منبع روایی آن، کتاب معتبری است، اما این روایت از نظر سند ضعیف و مرسل است؛ یعنی سلسله‌ی اسناد آن تا امام(ع) به صورت دقیق و مشخص بیان نشده است.
با این وجود، برخی برداشت‌ها از محتوای روایت قابل پذیرش است:
۱. منظور از «شک در باره‌ی خدا» ارتداد است و منظور از این‌که «به خیر بر نمی‌گردد» این است که توبه‌ی او به حسب ظاهر قبول نمی‌شود؛ زیرا بر اساس مبانی فقهی توبه‌ی مرتد فطری به حسب احکام ظاهری، یعنی از نظر اجرای حد، سقوط ملکیت اموال، فسخ نکاح و …. پذیرفته نیست؛ هر چند اگر واقعاً توبه کند، از جهت واقع توبه‌ی او پذیرفته می‌شود؛ یعنی در آخرت استحقاق عقوبت ندارد، بلکه مستحق ثواب است و در دنیا نیز پاک است و عبادات او صحیح است.[۲]
۲. مصداق قطعی این روایت، فردی است که از پدر و مادری مسلمان به دنیا آمده و والدین او از همان کودکی با دلیل و برهان، وجود خدا را برای او ثابت کرده و نهفته‌های فطرتش را شکوفا کرده‌اند، اما او به دلیل وسوسه‌های شیطان به بهانه‌های واهی در وجود خدا شک و تردید روا می‌دارد.[۳]

[۱]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ۲، ص ۴۰۰، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
[۲]. ر. ک: مجلسی، محمد باقر، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج ۱۱، ص ۱۸۵، ‌دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
[۳]. ر. ک: ۴۸۹۵.
منبع: با ما بخون ، اسلام کوئست